(1846 - 1916)

Dnia 5 maja 1846 roku w nieokazałym dworku szlacheckim na Podlasiu, w Woli Okrzejskiej, przyszedł na świat wielki twórca, który stał się nie tylko najbardziej poczytnym pisarzem w Polsce, ale wstępnym bojem zdobył trwałe miejsce w literaturze światowej.

W roku 1865 zaczął Sienkiewicz pracować jako prywatny nauczyciel i już wówczas napisał pierwszą powieść. Po uzyskaniu matury w październiku 1866 roku wstąpił do Szkoły Głównej w Warszawie. Uniwersytet opuścił w roku 1871 nie złożywszy jednego z egzaminów. W roku 1872 drukuje w prasie pierwszą powieść Na marne i dwa małe tomiki zawierające Humoreski z teki Woroszyłły. Z sukcesem pisuje felietony do gazet. W latach 1875-1876 pisze nowele Stary sługa i Hania. Po ich ukazaniu w lutym 1876 roku wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Nadsyłane z tej wyprawy Listy z podróży do Ameryki ukazują wielkie zdolności obserwacyjne cenionego już felietonisty oraz coraz szersze horyzonty myślowe. Również w 1876 roku powstały Szkice węglem i trzecia "część małej trylogii" Selim Mirza. Z obserwacji amerykańskich powstało również Wspomnienie z Maripozy i należący do pereł polskiej nowelistyki Latarnik (1881).

Pod koniec marca 1878 roku opuścił Sienkiewicz Nowy Jork i na początku kwietnia przyjechał do Londynu, a później na słynną wystawę światową w Paryżu.

W listopadzie 1879 roku, po czterech latach podróżowania, powrócił do Warszawy i od razu wpadł w wir zajęć dziennikarskich i literackich. W sierpniu 1881 roku żeni się z Marią Szetkiewiczówną. Z początkiem roku 1882 obejmuje redakcję konserwatywnego dziennika "Słowo".

Rok 1883 stanowi przełom w twórczości Sienkiewicza. W maju dwa dzienniki równocześnie rozpoczynają druk pierwszej powieści historycznej, Ogniem i mieczem. Choroba żony zmusiła Sienkiewicza do wyjazdu z nią do zagranicznych uzdrowisk. Mimo tych kłopotów, ostatnie miesiące roku 1884 wypełniła mu praca nad drugą powieścią historyczną - Potopem. W gwiazdkowych numerach z roku 1884 ukazuje się pierwszy odcinek w trzech dziennikach równocześnie. Druk został zakończony dopiero na początku września 1886 roku.

19 X 1885 roku umarła mu ukochana żona. Po przerwie, w styczniu 1886 roku ukazują się dalsze odcinki powieści. W czerwcu 1887 roku w trzech zaborach równocześnie zaczyna się druk Pana Wołodyjowskiego; w połowie maja 1888r. Trylogia została skończona.

W następnym roku powstaje psychologiczna powieść współczesna Bez dogmatu.

W styczniu 1891 roku wyjeżdża do Afryki. W Krakowie 1893 roku w listopadzie żeni się z młodziutką Marią Wołodkowiczówną i w tym okresie pisze nową powieść współczesną, Rodzinę Połanieckich, która ukazała się w październiku 1894 r. W tym roku także powstała powieść historyczna Quo vadis, za którą w roku 1905 otrzymał nagrodę Nobla. W roku 1896 zaczął pisać Krzyżaków, powieść historyczną z dziejów Polski kroczącej do potęgi. To wielkie dzieło ukończył dopiero w roku 1900.

Trylogia ,Quo vadis i Krzyżacy - to szczytowe osiągnięcia pisarskie Sienkiewicza. Dołączyć do nich można napisaną znacznie później barwną powieść przygodową dla młodzieży W pustyni i w puszczy (1910-1911).

Obchodzony z pewnym opóźnieniem w roku 1900 jubileusz dwudziestopięciolecia pracy pisarskiej Sienkiewicza stał się świętem ogólnonarodowym. Ze składek społeczeństwa zakupiono pisarzowi dworek w Oblęgorku. Mimo ciągłych podróży (przeważnie z dorastającymi już dziećmi, Henrykiem Józefem i Jadwigą), Sienkiewicz docenił znaczenie własnego domu i rodzinnego zacisza - w roku 1904 ożenił się po raz trzeci, tym razem z kuzynką Marią Babską.

Jeszcze jedna powieść współczesna, Wiry (1908), osnuta na tle wydarzeń rewolucyjnych roku 1905, nie należy do szczytowego dorobku pisarza. Powieść historyczna Na polu chwały (1903-1905) to już słaby tylko odblask Trylogii, a Legiony (pisane w latach 1911-1914) trudno nawet ocenić, ponieważ fragment ten nie doczekał się kontynuacji. Natomiast talent pisarski Sienkiewicza jaśnieje pełnym blaskiem w licznych nowelach. Wiele z nich znamy od lat szkolnych, nie ma nawet potrzeby ich przypominać. Równie bogaty jest dorobek publicystyczny.

Twórczość Sienkiewicza nie tylko krzepiła serca ogarnięte zwątpieniem wobec rosnącego ucisku w zaborze rosyjskim i pruskim, dzieła te przypomniały Polakom narodową odrębność i prawo do narodowej godności. Toteż gdy butny i ufny w swą siłę rząd niemiecki spotęgowały prześladowanie Polaków pod zaborem pruskim, pisarz znów zabrał głos w liście otwartym do cesarza Wilhelma I i w innych publicznych wystąpieniach. W gdy wybuchła wojna światowa, której niszczycielski walec zaczął się przetaczać po ziemiach polskich, Sienkiewicz stanął w neutralnej Szwajcarii na czele komitetu pomocy ofiarom wojny w Polsce. Ta dobroczynna działalność społeczna wypełniła ostatnie lata jego pracowitego żywota. Do ostatniej chwili apelował do narodów świata o pomoc dla Polaków i wszelkimi dostępnymi drogami przesyłał do kraju wcale pokaźną pomoc finansową i materialną . Nie doczekał, niestety, chwili, gdy po przeszło stuletniej niewoli Polska odzyskała niepodległość. Zmarł w Vevey w Szwajcarii 15 listopada 1916 roku.